Mieszkaniowy

Tomasz Kaleta, dyrektor Departamentu Sprzedaży Develia S.A. 

W ostatnich latach obcokrajowcy stanowili grupę około 2-4 proc. wszystkich kupujących, z czego obywatele Ukrainy aż połowę. W najbliższej przyszłości liczby te powinny wzrosnąć. Faktem jest, że w wyniku rosyjskiej agresji liczba transakcji spadła, a ukraińscy nabywcy odstępowali od umów z uwagi na chęć zabezpieczenia środków. W dłuższej perspektywie jednak to się zmieni. Podobnie, jak po aneksji Krymu część osób zdecyduje się zostać w pierwszej kolejności zasilając rynek najmu, potem nabywając własne mieszkanie. Widzimy zainteresowanie różnymi rodzajami lokali we wszystkich segmentach. W przypadku klientów z Rosji i Białorusi nie zauważyliśmy jak dotąd zmian trendu.  

Edyta Kołodziej, dyrektor sprzedaży i marketingu w Nickel Development

W związku z zaistniałą sytuacją za wschodnią granicą spodziewaliśmy się większego zainteresowania mieszkaniami ze strony emigrujący do Polski. Jak wiemy, Ukraińcy wybierają na miejsce swojego pobytu większe miasta. Z tego względu Poznań stoi w orbicie zainteresowań naszych wschodnich sąsiadów. Odnotowaliśmy wzmożone zainteresowanie naszymi miejskimi inwestycjami, w przeciwieństwie do podmiejskiej Dąbrówki. Odbieraliśmy zapytania mailowe, ale także zdarzały się pojedyncze wizyty w salonie sprzedaży. Poszukający mieszkań mają podobne oczekiwania, jak klienci z Polski. Interesuje ich lokalizacja, skomunikowanie z centrum miasta, dodatkowe przestrzenie, jak balkon czy ogród oraz miejsce postojowe. W zależności od potrzeb szukają zwykle dwu, trzypokojowych mieszkań. Część przyjezdnych to osoby w dobrej sytuacji finansowej, które dysponują gotówką na zakup mieszkania. Spotkaliśmy się także z osobami młodymi, które nie posiadają oszczędności i pytają o możliwość kredytowania zakupu mieszkania przez dewelopera. Pojedyncze zapytania o ofertę mieszkań odnotowaliśmy także ze strony Rosjan i Białorusinów.

Joanna Janowicz, dyrektor zarządzająca w firmie Constructa Plus 

Na ten moment odnotowujemy tylko pojedyncze wizyty klientów z Ukrainy, a Białorusinów i Rosjan nie widzieliśmy w biurze od bardzo dawna. Jest jeszcze zdecydowanie za wcześnie by mówić o ich wyraźnym wpływie na rynek. Nikt nie wie, jaki będzie ten wpływ, ponieważ nie wiemy jak długo potrwa jeszcze wojna i jakie decyzje będą podejmować osoby, które przed nią uciekły do Polski. Nie można co do tego wysnuwać żadnych prognoz związanych z popytem, ale mamy nadzieję, że część z nich zostanie i wejdzie na rynek pierwotny mieszkań. 

Widzimy natomiast wyraźne przyspieszenie na rynku nieruchomości na wynajem. Szybko rosną czynsze najmu. Notowane są nawet 30 proc. podwyżki względem cen z połowy marca. To przyciąga na rynek dużych klientów instytucjonalnych zainteresowanych kupnem całych budynków z myślą o późniejszym wynajmie, To raczej oni będą mieli wpływ na rynek, a nie klienci indywidualni przybyli do Polski zza wschodniej granicy. 

Zbigniew Juroszek, prezes zarządu Atal S.A.

Z pewnością nie można wykluczyć sytuacji, że wzrośnie zainteresowanie zakupem mieszkań przez Ukraińców. Nasi sąsiedzi są obecni w Polsce już od kilku lat. Część z nich zdecydowała się już wcześniej na zakup nieruchomości. Mamy historię sprzedaży mieszkań Ukraińcom.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu w Aurec Home

Od 5 lat wśród cudzoziemców kupujących nieruchomości w Polsce to właśnie Ukraińcy stanowią najliczniejszą grupę. Jednak takie transakcje stanowią zaledwie drobny procent rynku. Mamy szerokie grono klientów, także z Ukrainy. Nasi wschodni sąsiedzi, którzy mieszkają w Polsce już od dłuższego czasu i mają stałą pracę poszukują mieszkań do zakupu. Obcokrajowcy mogą swobodnie nabywać nieruchomości w Polsce. Zazwyczaj barierą przy zakupie jest konieczność posiadania gotówki na pokrycie całkowitego kosztu mieszkania, bowiem obcokrajowcy, aby otrzymać kredyt potrzebują, poza stałym miejscem pracy, również kartę stałego pobytu, na której wydanie czeka się bardzo długo. Obecnie nie widzimy zwiększonego zainteresowania zakupem mieszkań przez Ukraińców. Obserwujemy za to wzmożone zainteresowanie zakupem lokali przez inwestorów z przeznaczeniem na wynajem.

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

Klienci z Ukrainy są obecni na naszym rynku o kilku lat. Obecnie nie zauważyliśmy zwiększonego zainteresowania ze strony naszych sąsiadów. Myślę, że na wzmożone zainteresowanie ze strony tych klientów jest jeszcze za wcześnie. Musimy pamiętać, że Ukraińcy, którzy przyjechali do nas w ciągu ostatnich tygodni uciekali. To nie jest normalny „tryb” zmiany miejsca zamieszkania. Nawet, jeżeli są to osoby które będą mogły sobie pozwolić na zakup mieszkania to są jeszcze w szoku. Być może ściągają do Polski rodzinę, a może nie chcą zostawać w Polce i liczą na powrót do kraju. Z ostatnich badań wynika, że 80 proc. Ukraińców, którzy znaleźli u nas schronienie chciałoby wrócić.  

Michał Witkowski, dyrektor ds. sprzedaży Lokum Deweloper

Nasza działalność koncentruje się na dwóch dużych rynkach – wrocławskim i krakowskim. Oba miasta na długo przed rozpoczęciem agresji przez Federację Rosyjską należały do głównych ośrodków skupiających Ukraińców. W związku z tym, już od kilku lat obywatele tego kraju znajdują się w gronie klientów wybierających nasze mieszkania jako miejsce swojego życia w Polsce. Kryteria, którymi się kierują analizując lokalizacje inwestycji są takie same, jak w przypadku tych przyjmowanych przez Polaków. W zależności od sytuacji rodzinnej, finansowej, czy na przykład rodzaju wykonywanej pracy zainteresowaniem cieszą się, zarówno osiedla położone w centrum, jak i te usytuowane na obrzeżach. Wojna spowodowała, że cześć obywateli Ukrainy przebywających w Polsce podejmuje ostateczną decyzję o zakupie nieruchomości. Spodziewamy się, że popyt ze strony naszych sąsiadów będzie stopniowo wzrastał. Przyczyni się do tego rozwiązanie sytuacji w ich kraju i związane z tym konsekwencje oraz proces łączenia rodzin, które obecnie są często rozdzielone. Obecnie napływ obywateli Ukrainy silnie wpływa na rynek najmu, co może powodować wzrost popytu wśród inwestorów indywidualnych, a także przyczynić się szybszego rozwoju sektora PRS w Polsce. Nie odnotowujemy zapytań ze strony Rosjan i Białorusinów. 

Teresa Witkowska, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Napollo Residential

Widzimy zainteresowanie ze strony Ukraińców, zarówno inwestycjami z segmentu popularnego, jak tymi położonymi w bardziej atrakcyjnych dzielnicach stolicy – na Mokotowie czy na Targówku. Osoby zainteresowane zakupem nieruchomości mieszkają już od dłuższego czasu w Polsce. Nie odnotowaliśmy zapytań dotyczących naszej oferty ze strony Białorusinów i Rosjan.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Oczywiście obserwujemy w ostatnim czasie wzrost zainteresowania mieszkaniami ze strony klientów zza naszej wschodniej granicy. Nie jest to jednak znacząca skala. Sporo osób pyta też o możliwość wynajęcia lokali.   

Bartłomiej Mandryga, kierownik działu sprzedaży i marketingu PCG S.A.

Zainteresowanie obywateli Ukrainy mieszkaniami zależy od lokalizacji. Jesteśmy obecni z inwestycjami w 6 miastach zachodniej Polski, dlatego możemy szerzej patrzeć na rynek i obserwować tendencje. W miastach, które są położone w strefie nadgranicznej, jak Wałbrzych i Szczecin zakup mieszkania własnościowego przez osoby z innym obywatelstwem wymaga zgody ministerstwa, dlatego procedura jest wydłużona o kilka miesięcy i na ten moment decydują się na nią nieliczni. Zainteresowanie obywateli Ukrainy w tych miastach nie przekracza 10 proc. Podobny poziom liczby zgłoszeń od tych osób notujemy w Zielonej Górze. We Wrocławiu mamy dość częste zapytania, większość osób szuka gotowych mieszkań z terminem odbioru w tym roku. Nie mamy zapytań ze strony Rosjan i Białorusinów, w przeszłości też nie było ich dużo.

Andrzej Gutowski, wiceprezes, dyrektor sprzedaży Ronson Development

W tej chwili na polskim rynku jest duża grupa obywateli Ukrainy, którzy wynajmują i kupują mieszkania. Według oficjalnych danych w 2020 roku obywatele Ukrainy kupili w Polsce 3000 mieszkań, a przed agresją Rosji około 300-400 tys. mieszkań było przez nich wynajmowanych. Klienci z Ukrainy kupują mieszkania z segmentu popularnego. Część z nich pracuje w Polsce na tyle długo, że może starać się o kredyt w polskich bankach. Ale są także klienci, którzy nabywają mieszkania, żeby zabezpieczyć swój kapitał. Wśród nich są osoby kupujące na własne potrzeby i takie, które inwestują w nieruchomości w Polsce.

Adam Urbański, dyrektor Sprzedaży w TDJ Estate

Jak wiemy, wojna nie oszczędza nikogo. Z Ukrainy migruje cały przekrój społeczeństwa od osób biednych, po klasę średnią i ludzi zamożnych. Nic więc dziwnego, że osoby bardziej majętne, widząc jak rozwija się sytuacja w ich ojczyźnie podejmują decyzję o osiedleniu się na stałe bądź tymczasowo w Polsce. Część z tych osób posiada kapitał pozwalający na zakup mieszkania, jednak w naszym odczuciu większość zdecydowała się na wynajem mieszkań, w nowo oddanych do użytkowania osiedlach. 
Od końcówki lutego zauważyliśmy szczególne zainteresowanie obcokrajowców naszą inwestycją Zielona Dolina w Zabrzu. Potencjalni nabywcy zwracają uwagę nie tylko na standard osiedla i jego otoczenie, ale również na to w jakim czasie zostanie oddane do użytkowania, a to projekt, który oferuje najkrótszy czas oczekiwania na mieszkanie. Mamy również kilka zapytań dotyczących innych inwestycji i pojawiły się już pierwsze rezerwacje. Metraże, o jakie najczęściej pytają to mieszkania trzypokojowe o powierzchni około 60 mkw.

Adrian Potoczek, dyrektor ds. rozwoju w Wawel Service

Klientów z Ukrainy, Białorusi i Rosji mieliśmy zawsze, ponieważ wielu z nich od lat mieszka w Polsce. Pracują tu, zarabiają, przywożą kapitał i mają zdolność kredytową. I nie wygląda na to, żeby nie kontynuowali tej formy lokowania pieniędzy także teraz. Jeżeli chodzi o uchodźców, musimy pamiętać, że te osoby dopiero od kilku tygodni przebywają w Polsce i próbują na nowo poukładać swoje życie. Nie wiemy, ile jeszcze potrwa wojna, ciężko więc podejmować im decyzje o wyborze i kupnie mieszkania. Tutaj większe zainteresowanie notowane jest na rynku najmu.

Cezary Grabowski, dyrektor sprzedaży i marketingu Bouygues Immobilier Polska 

Tak duży napływ obywateli Ukrainy z pewnością zmieni nasz rynek mieszkaniowy, ale będzie to następowało stopniowo i w dłuższym czasie. Na rynku najmu te zmiany są już widoczne. W tym segmencie popyt wzrósł znacznie praktycznie z dnia na dzień. 

Z biegiem czasu, po ustabilizowaniu swojej sytuacji życiowej i zawodowej wiele osób wynajmujących mieszkania zdecyduje się na zakup własnej nieruchomości. To naturalny proces. Tym bardziej, że zapewne nie wszyscy obywatele Ukrainy będą chcieli wracać do swojego kraju po zakończeniu wojny.

Agata Zambrzycka, dyrektor ds. Relacji z Klientem w Aria Development

Obecnie nie obserwujemy zwiększonego popytu ze strony klientów z Ukrainy, którzy w ostatnich latach systematycznie nabywają nasze mieszkania. Trudno na tym etapie oszacować, ilu przekraczających naszą granicę uchodźców traktuje Polskę jako przystanek, jak wiele osób zechce zostać na dłużej i pracować, a ile wracać po zakończeniu wojny. Jeśli zostaną i zaczną zarabiać w Polsce zebranie wkładu własnego i osiągnięcie zdolności kredytowej może być niełatwe i czasochłonne. 

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Już przed konfliktem w Ukrainie bardzo dużo obywateli ukraińskich przybyło do Gdańska w celach zarobkowych i decydowało się tu osiąść na stałe podejmując działania odnośnie zakupu nieruchomości. Od dawna obserwujemy zainteresowanie mieszkaniami, zarówno ze strony Ukraińców, Białorusinów czy też innych przyjezdnych. Od czasu wybuchu konfliktu zbrojnego w Ukrainie nie zauważyliśmy jednak tendencji wzrostu zainteresowania zakupem nieruchomości przez ludność z tamtych rejonów. 

Marcin Michalec, CEO Okam

Znaczna część uciekających przed wojną obywateli Ukrainy udaje się do dużych polskich miast, między innymi z uwagi na potencjał rynku pracy czy posiadanie tam rodzin i znajomych. Od początku konfliktu zauważalny jest znaczący wzrost popytu na rynku najmu. Niezależnie od rozwoju sytuacji w Ukrainie obywatele tego kraju, którzy zostaną w Polsce, będą zainteresowani długofalowym najmem, ale część z nich w dłuższej perspektywie także zakupem mieszkań. Do Polski przybywają również obywatele innych wschodnioeuropejskich krajów, w tym Białorusini. Jeśli chodzi o nasze projekty, zaczynamy zauważać wzrost zainteresowania lokalami wśród tych narodowości. Mając jednak na uwadze, że nasze inwestycje realizowane są w dużych miastach takich jak Warszawa, Łódź czy Katowice, w których odsetek cudzoziemców będzie najwyższy, a także fakt, że z niektórymi inwestycjami dopiero ruszamy, z pewnością wkrótce będziemy obserwować jeszcze większy popyt.

Apartamentowiec Dzielna 62 zaprojektowany został w klasycznym stylu, syntetyczna forma aranżacji budynku przywodzi na myśl estetykę art déco. Podział bryły rysują tu charakterystyczne słupki dekoracyjne z mosiężnymi elementami, osadzone w licu szklanych balustrad w przestrzeni pomiędzy balkonami. Elegancki szlif nadadzą mu gładkie ryfle z jasnego piaskowca, a także grafitowe tafle ze spieków kwarcowych pokrywające elewację. W sześciokondygnacyjnym budynku zwieńczonym attyką mieścić się będzie 50 mieszkań o powierzchni od 40 mkw. do 120 mkw.   

Ochnik Development realizuje swój, nowy projekt na warszawskim Muranowie. Apartamentowiec Dzielna 62 powstaje w pobliżu najnowocześniejszego centrum biznesowego Warszawy, usytuowanego w rejonie ronda Daszyńskiego oraz w sąsiedztwie jednej z głównych arterii miejskich, alei Jana Pawła II. Zamierzeniem architektów z pracowni Biuro Projektów Kazimierski i Ryba oraz Nemo Studio Michał Niemyski było zaprojektowanie wyrafinowanego w swojej prostocie budynku, który wypełniłby pierzeję wzdłuż ulicy Dzielnej i utworzył harmonijną całość pod względem architektonicznym i urbanistycznym z nowoczesną zabudową okolicy, a jednocześnie stanowił klimatyczną, zieloną enklawę, zapewniającą cichą i przyjazną przestrzeń do życia.    

Realizacja projektu Dzielna 62 jest kolejnym, ważnym krokiem w deweloperskiej działalności Grupy Ochnik, która w ostatnich latach przyniosła cieszące się powodzeniem rynkowym inwestycje mieszkaniowe z segmentu premium, jak również projekty z sektora biurowego w Warszawie. Spod ręki Ochnik Development wyszedł m.in. warszawski projekt Apartamenty Dzielna 64 i Studio Centrum, czy kompleks biurowy Dzielna 60. Wyznacznikiem działań firmy, która wywodzi się ze struktur uznanej, polskiej marki odzieżowej Ochnik, jest realizacja wysokiej klasy, niepowtarzalnych projektów, wykonywanych z dbałością o każdy szczegół.   

Nowy projekt Ochnik Development zapewnia jakość charakterystyczną dla najatrakcyjniejszych nieruchomości z segmentu premium. Ponadczasowa wartość inwestycji jest mocnym atutem Dzielnej 62. – Projekt zapewnia rodzinom duży wybór wygodnych, dwustronnych mieszkań. Ze względu na jego lokalizację, mieszkania o mniejszym metrażu stanowią z kolei atrakcyjną propozycję inwestycyjną. O komercyjnym potencjale inwestycji świadczyć może duże zainteresowanie ofertą i regularnie malejąca liczba dostępnych apartamentów. Inwestorzy wybierają ten adres, ponieważ Dzielna 62 jest projektem, który należy do niezależnego od nastrojów konsumenckich i kondycji rynku segmentu nieruchomości premium – mówi Jacek Ochnik, prezes zarządu Ochnik Development.  

Piękno w każdym detalu  

Subtelnego wyrazu stylistyce budynku, który realizowany jest przy Dzielnej nadają wysokie, drewniane okna w ciepłych barwach naturalnego drewna oraz współgrające z nimi drewniane przegrody i elementy wykończeniowe na balkonach. Do znajdujących się w budynku apartamentów prowadzić będzie reprezentacyjny hol recepcyjny, w którym jedną ze ścian pokryje ogród wertykalny z żywą roślinnością. Bujna zieleń wypełni również strefę rekreacyjną na wewnętrznym patio. Różnorodną roślinnością obsadzona zostanie także tarasowa część dachu apartamentowca ze szklaną balustradą. W tarasy na dachu o powierzchni 85 mkw. wyposażone będą też dwa penthouse‘y usytuowane na najwyższym piętrze w budynku, na które prowadzić będą bezpośrednio z mieszkań schody osłonięte na zewnątrz oszkloną kabiną. Apartamenty o większym metrażu będą zaopatrzone w dwa balkony/loggie zaprojektowane, zarówno przy częściach dziennych, jak i po stronie sypialni.  

Wyjątkowy charakter Dzielnej 62 odzwierciedla aranżacja budynku. Mosiężne wykończenia – element przewodni projektu, poza elewacją umieszczone będą także na drzwiach reprezentacyjnego wejścia głównego apartamentowca z recepcją i wkomponowane w mozaikowe posadzki w korytarzach. Mosiądz pokazany zostanie również w górnej części skośnych, giętych, stalowych balustrad balkonowych i zamykających podcienia, dwuskrzydłowych bramach wjazdowych z ażurowym wzorem w podobnej formie. Ekskluzywny charakter projektu oddają również wyróżniające się swoją stylistyką windy z czarnymi drzwiami, mozaikową posadzką i lustrami w ekspozycji z drewna.   

Elegancki look Dzielnej 62 dopełniać będzie bogata iluminacja, na którą złoży się punktowe oświetlenie fasady, liniowe podświetlenie balkonów, a także podświetlenia zieleni i ławek na dziedzińcu oraz drzew na dachu.  

Na dwupoziomowym parkingu podziemnym mieścić się będą wygodne miejsca postojowe ze stanowiskami na rowery. Na parterze ulokowana zostanie część usługowa. Przy jednym z wejść do budynku znajdzie się paczkomat dostępny wyłącznie dla mieszkańców Dzielnej 62. W bezpośrednim sąsiedztwie inwestycji usytuowany jest park z placem zabaw, w pobliżu Dom Mody Klif i CH Arkadia, a warszawska Starówka zlokalizowana jest w odległości krótkiego spaceru.   

Tomasz Kaleta, dyrektor Departamentu Sprzedaży Develia S.A. 

Klauzule waloryzujące nie są niczym nowym. Niektóre firmy deweloperskie stosują je w swoich umowach od lat. Można się spodziewać, że przy tak dużej, ponad 10 procentowej inflacji coraz więcej deweloperów będzie sięgać po to rozwiązanie. Nie planujemy wprowadzenia takich zapisów. Cenniki dla naszych inwestycji ustalamy w taki sposób, aby uwzględniały przewidywane koszty realizacji projektów w długiej perspektywie.

Joanna Janowicz, dyrektor zarządzająca w firmie Constructa Plus 

Zapisy waloryzacyjne są już teraz stosowane przez niektórych deweloperów, z możliwością odstąpienia od umowy przez klienta przy zmianie ceny. To ciekawe rozwiązanie i obserwujemy, jak będzie się odnosić do niego UOKiK. Czy podobne zapisy w umowach nie zostaną uznane za klauzule abuzywne. 
Jeżeli jednak możliwość stosowania takich zapisów w umowach zostanie usankcjonowana, rozważymy ich zastosowanie. Na ten moment tego nie robimy.

Zbigniew Juroszek, prezes zarządu Atal S.A.

Wyzwanie stanowią inwestycje, których budowy się rozpoczynają. To w takich przedsięwzięciach widoczne jest ryzyko wzrostu kosztów materiałów czy pracy. W takich projektach mamy możliwość elastycznej polityki cenowej, gdyż sprzedaż takich mieszkań jest w toku. Inwestycje, które są już na zaawansowanym etapie budowy mają zabezpieczone koszty.

Teresa Witkowska, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Napollo Residential 

Zgodnie z obowiązującym przepisami obecnie firmy deweloperskie nie mają możliwości wprowadzenia zmiany ceny po podpisaniu przez klienta umowy.

Edyta Kołodziej, dyrektor sprzedaży i marketingu w Nickel Development

Rzeczywiście rozważamy taką możliwość, choć chcę podkreślić, że nie jest jeszcze przesądzone, że zdecydujemy się na taki zapis w umowie. Wiele będzie zależało od tego, jakie warunki realizacji nadchodzących inwestycji przedstawią nam generalni wykonawcy. Naszym priorytetem są terminy obiecane klientom i mając to na uwadze będziemy kształtować warunki związane ze sprzedażą mieszkań w naszych kolejnych inwestycjach. Należy natomiast oczekiwać, że firmy deweloperskie, które nie posiadają poduszki finansowej będą się zabezpieczać przed utratą rentowności inwestycji. Jesteśmy w komfortowej sytuacji, mając zapewnione finansowanie inwestycji. Nasze budowy realizują się terminowo, co pozwala nam bezpiecznie patrzeć w przyszłość.

Piotr Baran, prezes zarządu PCG S.A.

Ustawa deweloperska nie zakazuje wpisywania klauzul waloryzujących ceny o wskaźniki GUS, ale w praktyce Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów negatywnie ocenia stosowanie takich zapisów w umowach. Nie stosujemy tych klauzul. Owszem, w branży pojawiają się głosy o potrzebie waloryzacji cen ze względu na tempo wzrostu kosztów budowy, ale wydaje nam się, że jest to dłuższa perspektywa. Rozmowy na ten temat dopiero się zaczynają. Sądzimy, że raczej deweloperzy będą uruchamiać sprzedaż na późnym etapie budowy niż stosować waloryzację, która budzi obawy klientów i może źle wpływać na wizerunek firm i całej branży deweloperskiej.

Adam Urbański, dyrektor Sprzedaży w TDJ Estate

Oczywiście wzrost kosztów realizacji budów zmusza nas do aktualizacji cenników mieszkań oferowanych aktualnie do sprzedaży. Dzisiaj nie stosujemy jednak w zawieranych z klientami umowach deweloperskich klauzul dających możliwość waloryzacji cen mieszkań.

Adrian Potoczek, dyrektor ds. rozwoju w Wawel Service

Zmienność rynku, w tym również wahania cen są nieodłącznym elementem branży nieruchomości. Zabezpieczamy się przed tym poprzez umowy z wykonawcami lub negocjacje cen. Mamy również zabezpieczony obszerny bank ziemi, co gwarantuje nam płynne inicjowanie kolejnych projektów. Na ten moment nie planujemy wprowadzać klauzul waloryzujących ceny mieszkań w naszych inwestycjach. 

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu w Aurec Home

Choć klauzule waloryzujące ceny mieszkań, oparte na przykład na wskaźnikach GUS nie są nowym rozwiązaniem to dotąd stosowane były sporadycznie. Należy się spodziewać, że w obecnych warunkach ekonomicznych możemy się z nim stykać częściej. W obliczu galopującej inflacji, rosnących kosztów wykonawstwa i związaną z nimi możliwością opóźnień na budowach deweloperzy mogą w ten sposób zabezpieczać się przed utratą rentowności inwestycji. Trudno obecnie powiedzieć, czy będziemy wprowadzać klauzule waloryzujące ceny mieszkań, oparte np. na wskaźnikach GUS. Sytuacja na rynku nieruchomości jest dynamiczna, tak naprawdę wszystko zależy od eskalacji konfliktu w Ukrainie. Pewne jest to, że będziemy dostosowywać się do nowych wymogów prawnych.

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic

W tej chwili nie bierzemy pod uwagę takiego rozwiązania.

Janusz Miller, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Home Invest

Nie wykluczone, że na rynku deweloperskim w umowach z klientami już wkrótce mogą pojawić się klauzule waloryzujące ceny mieszkań. Generalnie nikt nie chciałby wprowadzać takich rozwiązań, ale może nie być innej opcji, aby mogły powstawać nowe inwestycje. Jak dotąd nie wprowadziliśmy tego typu zapisów w naszych umowach.   

Agata Zambrzycka, dyrektor ds. Relacji z Klientem w Aria Development

Faktycznie jest taka furtka dla deweloperów, ale nie wiemy jak to będzie działać w praktyce. Będziemy starać się zachować pierwotne ceny, a w ostateczności stosować tego typu rozwiązania.

Andrzej Gutowski, wiceprezes, dyrektor sprzedaży Ronson Development

Inwestycja deweloperska trwa średnio dwa lata. Generalny wykonawca zakłada poziom cenowy, który w dzisiejszych warunkach jest trudny do oszacowania na dwa lata do przodu. Dlatego rozważamy zmiany w umowach deweloperskich lub modelu sprzedaży mieszkań, ale na razie jest zbyt wcześnie, żeby powiedzieć jak będą wyglądały.

Cezary Grabowski, dyrektor sprzedaży i marketingu Bouygues Immobilier Polska 

Określone rozwiązania zawsze zależą od rozwoju sytuacji na rynku. Istotne jest to, w jakim konkretnym kształcie weszłyby w życie, a tego dziś nikt nie jest w stanie przewidzieć. Dla nas kluczowe jest zawsze bezpieczeństwo kupujących.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Już od jakiegoś czasu można obserwować, że coraz więcej deweloperów decyduje się na wprowadzenie do umów deweloperskich zapisów klauzuli waloryzującej ceny mieszkań. Oparte byłaby to o wskaźniki zmiany cen produkcji budowlano-montażowej publikowane przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, wskaźniki zmiany cen konstruowane na podstawie publikacji branżowych wydawanych przez WACETOB, ORGBUD, itp. oraz wskaźniki inflacji. Na podstawie postępującej inflacji oraz rosnących cen materiałów budowlanych można przypuszczać, iż coraz więcej firm deweloperskich będzie zabezpieczało się w ten sposób. Obecnie nie rozważamy jednak wprowadzenia takiego rozwiązania, ale również nie wykluczamy zupełnie takiej możliwości.

Marcin Michalec, CEO Okam

Ani dotychczasowa, ani nowa wersja umowy deweloperskiej nie wyklucza waloryzacji cen zakupu lokalu mieszkaniowego. Nie stosujemy jednak takich zapisów. Jeśli sytuacja byłaby bardzo dynamiczna, mielibyśmy do czynienia z fluktuacjami cenowymi surowców i materiałów budowlanych i ciągłym wzrostem kosztów robocizny oczywiście nie możemy wykluczyć konieczności uaktualnienia zapisów. W tej chwili jednak tego nie przewidujemy.

Tomasz Kaleta, dyrektor Departamentu Sprzedaży Develia S.A. 

Po wybuchu konfliktu w Ukrainie duża część pracowników z tego kraju udała się w kierunku przejść granicznych, by pomóc swoim rodzinom w ewakuacji do Polski. Spodziewamy się jednak, że grupa ta będzie stopniowo wracać do pracy. W naszych inwestycjach utrzymujemy pełne załogi i nie przewidujemy opóźnień z tego tytułu. 
Większym wyzwaniem dla branży mogą być terminowe dostawy stali, miedzi, cementu i kruszyw do produkcji betonu, które Polska importowała w dużych ilościach z Rosji, Białorusi i Ukrainy. W tej chwili trudno oszacować, jakie  znaczenie ten problem będzie miał dla rynku nieruchomości. Można się jednak spodziewać, że w przypadku niektórych realizacji może dojść do przesunięć terminów ich ukończenia. 

Jeśli chodzi o nabywców, wojna w Ukrainie ma wpływ na ich decyzje zakupowe. W pierwszych tygodniach marca odnotowaliśmy w naszych biurach sprzedaży nawet o 50 proc. mniej zapytań. Obecnie sytuacja wraca do normy, a zainteresowanie klientów jest na poziomie sprzed 24 lutego br.  W kolejnych miesiącach spodziewamy się, że większy wpływ na nastroje konsumenckie w sektorze mieszkaniowym będą miały rosnące stopy procentowe oraz nowa rekomendacja Komisji Nadzoru Finansowego, nakazująca bankom, aby do analizy zdolności kredytowej klientów przyjmowały oprocentowanie powiększone o 5 proc. 

Zuzanna Należyta, dyrektor ds. handlowych w Eco Classic 

Z naszych obserwacji wynika, że na wahania popytu większy wpływ miał Polski Ład, wzrost stóp procentowych i obniżenie zdolności kredytowej niż wojna w Ukrainie.W pierwszych tygodniach roku okazało się że w związku ze zmianami podatkowymi realne zarobki klientów są niższe. Osoby, które sprawdzały zdolność kredytową pod koniec 2021 roku, decydując się na zakup już w 2022 roku, były niemiło zaskoczone niższą zdolnością kredytową wyliczaną przez banki.

Oczywiście w pierwszych dniach wojny zaobserwowaliśmy duże obawy klientów przed podejmowaniem decyzji o zakupie mieszkań. Mieliśmy też przypadki rezygnacji z zakupu np. przez osoby, które biznesowo były związane z Ukrainą lub Rosją. W tej chwili w jakimś stopniu rynek zaakceptował fakt toczącej się za naszą granicą wojny i od strony popytowej nie widzimy większego wpływu. 

Od strony podażowej natomiast wojna w Ukrainie z pewnością będzie miała wpływ na nasz rynek. Mieliśmy sygnały od podwykonawców, że część ukraińskich pracowników wróciła do kraju walczyć. Na ten moment jednak nie wpływa to na opóźnienia prac. Być może wpłynie to jednak na koszty realizacji przyszłych budów ze względu na mniejszą  dostępność wykwalifikowanych pracowników. 

Zbigniew Juroszek, prezes zarządu Atal S.A.

Wojna w Ukrainie wydłuża proces decyzyjny nabywców. Podobnie wyglądało to na początku pandemii. Nikt nie jest w stanie przewidzieć, jak rozwinie się sytuacja w związku z atakiem Rosji na Ukrainę. Oddziałuje to również na nas. Na naszych budowach pracowało bardzo dużo pracowników z Ukrainy, którzy musieli wrócić do kraju. Nastąpiła redukcja o 10-15 proc. załogi Ukraińców. Ta skala odpływu nie jest jednak tak duża, żeby skutkowała brakiem możliwości wykonania zdań. W ciągu ostatnich lat grupy podwykonawców zmodyfikowały się w ten sposób, że częściowo składają się z Polaków, a częściowo Ukraińców. Nie mamy już sytuacji, że cała firma podwykonawcy czy cały zespół składa się z pracowników z Ukrainy. Obecnie we wszystkich miastach, w których działa Atal, wakaty są uzupełniane od razu pracownikami z Polski.

Eyal Keltsh, wiceprezes zarządu Grupy Robyg 

W pierwszych miesiącach 2022 roku mieliśmy wiele wydarzeń w Europie i w Polsce. Istotny wpływ na rynek miała wojna na Ukrainie, napływ uchodźców, a także nowe przepisy podatkowe. Sprzedaż mieszkań w pierwszym kwartale była trudniejsza. Wysoki poziom niepewności, wynikający z wprowadzenia nowych przepisów podatkowych, wzrostu stóp procentowych i wyższej inflacji, a także nowych regulacji zdolności kredytowej banków doprowadził do presji wśród klientów w zakresie ich możliwości uzyskania finansowania i ich sytuacji finansowej. 

Wojna między Rosją a Ukrainą i wywołany przez nią kryzys humanitarny oraz uchodźczy również przyczyniły się do niepewności i strachu ludzi. Dodatkowymi wyzwaniami są szybki wzrost kosztów budowy, niedobór materiałów budowlanych, ogólny wzrost cen, niska dostępność gruntów pod budowę w dużych miastach, co prowadzi do niedoboru mieszkań i wzrostu cen. 

Andrzej Gutowski, wiceprezes, dyrektor sprzedaży Ronson Development

Branża deweloperska mierzy się dzisiaj kilkoma wyzwaniami. Są wśród nich rosnące ceny wykonawstwa i odpływ pracowników firm budowlanych. Niepewność cenowa i zawirowania na rynku materiałów sprawiają, że generalni wykonawcy renegocjują terminy zakończenia budów i kwestie dopłat. To wszystko wpływa na koszty działalności deweloperów i będzie  miało przełożenie na wzrost cen mieszkań. Z punktu widzenia klientów natomiast ewentualne zmiany terminów oddania projektów nie powinny być odczuwalne. 

Sytuacja w Ukrainie nie powstrzymuje już klientów przed zakupem mieszkania. Na wstrzemięźliwość kupujących większy wpływ mają dzisiaj rosnące stopy procentowe i ich przełożenie na zdolność kredytową i koszt samego kredytu.

Cezary Grabowski, dyrektor sprzedaży i marketingu Bouygues Immobilier Polska

W pierwszych tygodniach po wybuchu wojny rynek nieruchomości nieco zwolnił. Teraz obserwujemy powrót zainteresowania kupujących do poziomu sprzed rosyjskiej inwazji. Wydaje się, że wojna nie spowodowała więc zmian, jeśli chodzi o decyzje zakupowe, a jedynie czasowe ich zawieszenie i to też tylko w ograniczonym zakresie. 
Widać już jednak, że wojna w Ukrainie odbije się na całej gospodarce, choćby poprzez wzrost cen paliw i materiałów budowlanych. Warunki działania stały się na pewno mniej stabilne i dotyczy to również branży deweloperskiej. Dziś trudno jednak prognozować, jak rozwinie się sytuacja geopolityczna i makroekonomiczna nawet w najbliższych miesiącach. 

Jeśli chodzi o realizację projektów, to dynamiczne zmiany na rynku stanowią oczywiście wyzwanie. Trzeba zdawać sobie sprawę, że przygotowanie i finalizacja inwestycji mieszkaniowych to długotrwały proces, liczony w latach, nie w miesiącach. Dysponujemy jednak zapleczem pozwalającym na realizację inwestycji również w tak zmiennych warunkach.

Teresa Witkowska, dyrektor ds. sprzedaży i marketingu Napollo Residential 

Generalni wykonawcy realizujący dla  nas inwestycje nie informują obecnie, aby braki personelu na budowach były znaczne. Inaczej wygląda jednak kwestia dostaw materiałów budowlanych. Tu wiemy, że pojawiają się problemy z terminowością. Nasi wykonawcy starają się jednak na bieżąco rozwiązywać te kwestie. Przez ostatni miesiąc obserwowaliśmy pewne spowolnienie procesu decyzyjnego klientów. Było ono związane nie tylko z wojną w Ukrainie, ale przede wszystkim z czynnikami, takimi jak inflacja czy wzrost stóp procentowych. Dotyczyło to głównie klientów kredytowych w segmencie popularnych. Trzeba jednak podkreślić, że zainteresowanie mieszkaniami jest nadal duże i klienci są chętni, aby inwestować.

Marcin Żurek, dyrektor działu inwestycji w Nickel Development 

Najbardziej widocznym dla konsumenta efektem wojny w Ukrainie jest dalszy wzrost cen nieruchomości związany z kosztem wytworzenia inwestycji. Mam tu na myśli przerwane łańcuchy dostaw z Rosji, Białorusi i objętej działaniami zbrojnymi Ukrainy. Trzeba sobie natomiast zdawać sprawę z tego, że to nie jedyna przyczyna rosnących cen, ale kolejny z czynników, które mają na to wpływ. Jakkolwiek paradoksalnie by to nie brzmiało, wojna zwiększyła popyt na mieszkania. Wprawdzie kupujący na własne potrzeby stali się ostrożniejsi, ale za to inwestorzy widząc rosnący popyt na najem, zwiększyli swoją aktywność. Mogą mieć rację analitycy, którzy twierdzą, że uciekający przed wojną Ukraińcy, ale także Rosjanie i Białorusini, którzy nie godzą się żyć w kraju agresora przyjeżdżają do Polski i zasilają rynek najmu. Do tego grona dołączają Polacy, którzy z powodu trudniejszego dostępu do kredytowania z powodu kolejnych podwyżek stóp procentowych i utraty zdolności kredytowej również wybiorą najem zamiast zakupu. 

Na budowach, które prowadzimy nie ma problemu z opóźnieniami, ponieważ braki kadrowe związane z powrotem do kraju pracowników z Ukrainy udaje nam się na bieżąco uzupełniać. Jeśli chodzi o dostawy materiałów, mamy je zabezpieczone i na chwilę obecną nic nie wskazuje na to, aby miało to wpływ na terminy przewidziane harmonogramami budowy. 

Joanna Janowicz, dyrektor zarządzająca w firmie Constructa Plus 

Wojna w Ukrainie wpłynęła na sprzedaż i decyzje klientów, choć jak często podkreślam, nie jest to jedyny czynnik, który ma wpływ na to, co dzieje się aktualnie na rynku mieszkaniowym. Bez wątpienia trzeba jednak powiązać z nią mocne wstrzymanie decyzji po stronie nabywców w pierwszych dwóch tygodniach od rosyjskiej agresji. Po tym okresie nastąpiło odbicie rynku, ale zainteresowanie klientów nie powróciło do stanu sprzed wojny. Naszym zdaniem nie ma to jednak związku z wojną, tylko kolejnymi decyzjami Rady Polityki Pieniężnej o podniesieniu stóp procentowych. 

Według naszych obserwacji wojna wywołała więcej trudności po stronie produkcyjnej. Szacujemy, że między 20 proc. a 30 proc. Ukraińców pracujących na budowach wróciło do ojczyzny walczyć z najeźdźcą. To przekłada się na 10-15 proc. osób łącznie zatrudnionych na budowach. Staramy się na bieżąco uzupełniać te braki, co jest nie lada wyzwaniem i wiemy, że w związku z tymi trudnościami będziemy musieli zmierzyć się z koniecznością wydłużenia terminów zapisanych w początkowych harmonogramach prac. Do tego dochodzą również utrudnienia w dostawcach materiałów budowlanych. Szczególnie mam tu na myśli stal i beton, importowane zarówno z Ukrainy, jak i z Rosji, a także białoruskie drewno. Należy zdawać sobie sprawę z tego, że w połowie marca Unia Europejska wydała zakaz importu rosyjskiej stali, której zaopatrzenie pokrywało 10 proc. potrzeb produkcyjnych w Polsce. Na to wszystko jednak nakłada się zwiększony popyt na mieszkania do wynajęcia. Według danych, które posiadamy, koszty dla najemców podrożały w Poznaniu o 22 proc.,  a w innych miastach nawet więcej, licząc od początku wojny. Należy więc w dalszej kolejności spodziewać się przypływu inwestorów skłonnych kupować z myślą o późniejszym wynajmie. W tym gronie z pewnością znajdą się fundusze inwestycyjne, zarówno z Polski, jak i z zagranicy.

Mariola Żak, dyrektor sprzedaży i marketingu w Aurec Home 

Wojna w Ukrainie oddziałuje na kondycję polskiego rynku mieszkaniowego w sposób zauważalny. W bardzo krótkim czasie wzrosły ceny surowców na rynkach światowych, głównie ropy, gazu i metali. Pojawił się problem z dostępnością materiałów budowlanych ze wschodu i bardzo wysokie koszty ich transportu. Choć trzeba mieć świadomość tego, że jeszcze przed wybuchem konfliktu ceny materiałów były bardzo niestabilne. Niektóre produkty drożały w krótkim czasie nawet o kilkadziesiąt procent.

Ponadto, w związku z działaniami wojennymi wielu Ukraińców pracujących w Polsce wróciło do ojczyzny, a warto wiedzieć, że stanowią oni około 60 proc. wszystkich pracowników w polskich firmach budowlanych. Szacuje się, że od początku agresji Rosji na Ukrainę polskie budowy opuściło nawet 20–30 proc. ukraińskich pracowników. A to skutkuje znaczącymi brakami personalnymi.

Na decyzje zakupowe klientów wpływa wyraźnie z kolei podwyżka stóp procentowych, której zmiany bezpośrednio przekładają się na wysokość rat kredytów z oprocentowaniem zmiennym, a te stanowią w Polsce około 98 proc. wszystkich kredytów hipotecznych. W efekcie podwyżek miesięczne raty kredytu wzrosły nawet o kilkaset złotych. Ostatnia podwyżka była spektakularna i wyraźnie wyższa niż spodziewał się rynek. Wyższe raty oznaczają niższą zdolność kredytową, co powoduje, że część zainteresowanych zrezygnuje lub odkłada w czasie decyzję o nabyciu mieszkania. Inni wstrzymają się z obawy o to, jak wysoko w przyszłości poszybuje oprocentowanie kredytów hipotecznych.

Adam Urbański, dyrektor Sprzedaży w TDJ 

Rynek mieszkaniowy odczuł skutki konfliktu toczącego się za naszą wschodnią granicą, zarówno po stronie realizacji budów jak i popytu na nowe mieszkania. Szacuje się, że od początku prowadzenia działań zbrojnych polskie budowy opuściło od 20-30 proc. pracowników pochodzących z Ukrainy, którzy od kilku lat są znaczącą grupą pracowników zatrudnioną w polskim sektorze budowlanym. Obecnie inwestorzy borykają się nie tylko z niedoborem siły roboczej ale również dostaw - duża część chociażby stali wykorzystywana w polskim budownictwie była importowana z ukraińskich hut, które w obecnym czasie nie prowadzą produkcji. Te dwa czynniki mogą powodować wydłużenia terminów realizacji inwestycji, chociaż w TDJ Estate na ten moment wszystkie projekty prowadzone są zgodnie z harmonogramem. 

Kolejną kwestią, której bezpośrednim powodem jest sytuacja na Ukrainie jest niepewność nabywców. Rosnące stopy procentowe, coraz większe trudności w uzyskaniu pozytywnej decyzji dotyczącej przyznania kredytu mieszkaniowego ale również zwyczajna ludzka ostrożność i zachowawczość w bardzo niepewnych czasach negatywnie wpływają na decyzje klientów związane z zakupem nowego „M”, część klientów wstrzymuje się z podjęciem decyzji podobnie jak to miało miejsce na początku wybuchu pierwszej fali pandemii. 

Bartłomiej Mandryga, kierownik działu sprzedaży i marketingu PCG S.A.

Konflikt w Ukrainie ma oczywiście wpływ na rynek mieszkaniowy. Wszyscy możemy obserwować duże zainteresowanie wynajmem mieszkań spowodowane w dużej mierze napływem uchodźców do Polski, a co za tym idzie, inwestorzy chętniej podejmują decyzje o zakupie lokalu pod wynajem. 

Jeżeli chodzi o sytuację związaną z budową inwestycji, nie mieliśmy większych problemów z odpływem pracowników ukraińskich. Odnotowaliśmy pojedyncze przypadki wyjazdów, ale częściej był to wyjazd po rodzinę i powrót do pracy po kilku dniach niż rezygnacja z zatrudnienia. Nie spowodowało to opóźnień w realizacji osiedli. Największe opóźnienia dostrzegamy na polu dostaw, z którymi jeszcze przed agresją Rosji na Ukrainę były spore kłopoty. Obecnie ceny materiałów budowalnych szybują w górę z dnia na dzień, trudny do przewidzenia jest ostateczny koszt kupowanego surowca do momentu dostarczenia go na budowę. Na ten moment prowadzimy jednak nasze inwestycje zgodnie z harmonogramami, ponieważ mieliśmy zakontraktowane lub zmagazynowane zapasy z wyprzedzeniem. 
W ciągu pierwszych dwóch tygodni od ataku na Ukrainę rzeczywiście zauważyliśmy spowolnienie rynku, zapytania od klientów pojawiały się sporadycznie. Jednak z czasem ludzie oswoili się z sytuacją i osoby zdecydowane już wcześniej na zakup wracają do poszukiwań lokali.

Agata Zambrzycka, dyrektor ds. Relacji z Klientem w Aria Development

W następstwie wojny zostały zerwane niektóre łańcuchy dostaw materiałów z rynków wschodnich oraz część pracowników wróciła na Ukrainę. Nie ma to jednak wpływu na nasze budowy, które realizowane są zgodnie z harmonogramem. Mieszkania są podstawowym towarem, niezbędnym do ludzkiej egzystencji. Na rynku wciąż brakuje 3 mln mieszkań, więc nie spodziewamy się znacznego spadku popytu. Obecnie proces decyzyjny nabywców jest dłuższy niż kiedyś. Klienci obawiają się pogorszenia sytuacji gospodarczej i politycznej, a banki wydłużyły terminy weryfikacji wniosków kredytowych.

Sebastian Barandziak, prezes zarządu Dekpol Deweloper

Wojna w Ukrainie mocno wpływa na rynek mieszkaniowy. Obecnej sytuacji towarzyszy niepewność. Rzeczywistość wokół nas jest dynamiczna i nieprzewidywalna. Przekłada się to na osłabienie sprzedaży na rynku pierwotnym, co jest bezpośrednio związane z nagłym przeniesieniem uwagi na sytuację w Ukrainie. Wielu klientów wstrzymuje się z zakupem, aby zobaczyć, co przyniesie przyszłość.  Bardzo duża cześć mieszkań w ostatnim czasie zniknęła z rynku najmu.  Sprzedaż nowych projektów nieco wyhamowała, a budownictwo musi się zmierzyć z gwałtownym odpływem pracowników z Ukrainy. 

Jednocześnie rosnące koszty kredytu oznaczają dla części osób zmniejszenie zdolności kredytowej i ograniczenie dostępu do zewnętrznego finansowania. Poza tym, mieszkania systematycznie drożeją. Mamy do czynienia z kolejnym skokiem cen materiałów budowlanych, który rozpoczął się wraz z wojną w Ukrainie. Po kilku miesiącach nieustannych zwyżek i windowania cen większość materiałów budowlanych jest na poziomie o około 30 proc. wyższym niż w 2020 roku. W lutym br. nastąpiła stabilizacja i gdyby nie wojna ceny rosłyby jedynie w relacji do inflacji. Widzimy jednak oznaki powolnego odbudowywania się popytu. Klienci zdają sobie sprawę, że ceny mieszkań nie spadną, a inwestycja w nieruchomości pozostaje jedną z najlepszych form ochrony kapitału. 

Marcin Michalec, CEO Okam

Wojna w Ukrainie może powstrzymać czasowo niektórych inwestorów indywidualnych oraz instytucjonalnych polskich i zagranicznych od realizacji inwestycji w naszym kraju, w tym od lokowania kapitału w nieruchomości. Może również dojść do wstrzymania lub odłożenia w czasie części planowanych przez inwestorów projektów mieszkaniowych z uwagi choćby na braki lub opóźnienia w dostawie wybranych materiałów budowlanych czy właśnie to, co nazwałbym “niepewnością rynkową”. Podwykonawcy, z którymi współpracujemy, nie sygnalizują w tym momencie znaczących trudności kadrowych czy w kwestii dostępności materiałów budowlanych. Na razie w naszych inwestycjach nie odnotowujemy żadnych opóźnień w postępach prac. 
Sytuacja na świecie jest jednak jak wiadomo dynamiczna i sektor budowlany może już wkrótce zmagać się ze wspomnianymi wyzwaniami, co może naturalnie skutkować opóźnieniami w realizacji inwestycji. W konsekwencji, z jednej strony może zostać oddanych do użytku mniej mieszkań niż było to zakładane na ten czy przyszły rok, z drugiej zaś może przełożyć się to na wzrost kosztów realizacji inwestycji, a tym samym wpłynąć na cenę końcową metra kwadratowego nowych lokali. 

Jednocześnie na uwadze należy mieć to, że popyt na mieszkania na naszym rynku od dłuższego czasu przewyższał podaż. Widoczne było to przede wszystkim w największych miastach. Dodatkowo popyt w ostatnim czasie został również w pewnym stopniu wyhamowany przez wyższe stopy procentowe czy inflację. Część osób chętnych na zakup własnego M wstrzymywała się z tą decyzją albo miała problem z uzyskaniem kredytu hipotecznego. W perspektywie spodziewamy się dalszego wzrostu zainteresowania lokalami, nie tylko na najem, ale także zakup wśród obywateli Ukrainy, którzy zdecydują się związać z naszym krajem na dłużej.